Çoğumuz öğle yemeği yedikten 2 saat sonra acıkır. Genellikle ilk söylenen “Kan şekeri düştü” cümlesidir.
Peki ya bilimsel olarak açlığın kan şekeri ile nasıl bir bağlantısı olabilir? Yoksa yaşanan gizli açlık ya da yalancı açlık mı? Bu soruları cevaplayabilmek için öncelikle kan şekerinin ne olduğunu öğrenmemiz gerekli. Haydi içeriğin devamına geçelim.
Yemek yense de yenmese de hafif bir boşlukta olma durumunu hisseden kişiler, bunun sebebinin kan şekerinin düşmesine bağlar. Halk arasında bir anda oluşan hafif halsizlik durumu ya da bitkinliğin nedeni budur.
Kan Şekeri Nedir?
Kan şekeri, vücutta bulunan hücrelerin enerji dönüşümünde kullandığı karbonhidratların yapı taşlarından biri olan glukozun oluşturduğu bir şeker grubudur. Diğer şekerlerden fruktoz ve galaktozu vücutta kullanabilmeleri için karaciğerde glukoza çevrilir.
Karbonhidratlar ağızdan alınan gıdaların sindirim sisteminde dolaşır ve son olarak bağırsaklardan emilir. Karbonhidratların lif dışında bulunan kısımları basit şekerler yani fruktoz ve galaktoz ismindeki monosakkaritlere dönüşür.
Kanda dolaşan monosakkaritler fazla olduğu zaman, bunu kontrol eden insülin hormonu salgılanır ve normal seviyeye düşmesini sağlar. Bağırsaklardan emilen glukozun çoğunluğu karaciğerde glikojene çevrilir ve depolanır.
Aslında yalnızca karbonhidratlar değil proteinler de bu durumu etkiler. Fakat elbette ki karbonhidratlar kadar etkili değildir.
Normal bir insanda açlık anında kan şekeri değeri 70 ve 100 mg/dL (3.9 ve 5.5 mmol/L) arası olması gerekir. Bir besin tükettikten sonra kan şekerini yükseltme hızını etkileyen yiyecekleri, 1981’de Kanada’da Dr. Jenkins tarafından hazırlanan “Glisemik İndeks” ile sıralanmıştır. Glisemik İndeks’e göre en iyi karbonhidratlar, en az kan şekerini yükseltir ya da yavaş yavaş sindirime katılır.
Karbonhidratları basit ve kompleks diye 2’ye ayırmaktansa, Glisemik İndeks’e göre düzenlemek gerçekten de çok mantıklıydı.
Kan Şekeri Neden Düşer?
Vücutta karbonhidrat alımı eksildiği zaman ortaya çıkan bir durumdur. Aşırı çalışmak, ağır iş, ağır spor ve uzun süre aç kalma durumunda eğer karbonhidrat yani glikozun olmayışı bu oranı azaltır.
Peki ya bu durum için bir koruma yok mu? Elbette var. Eşsiz bir tasarım sahibi insanda bunun için bir yedekleme ünitesi mevcut.
Glukagon ismindeki pankreas tarafından salgılanan bir hormon devreye girer. Glukagon hormonu, karaciğere gider ve oradan depolanmış glikojenle etkileşime girerek kandaki şekeri normal seviyelere çekmeye çalışır.
Çok enteresan değil mi?
Kan Şekerinin Düştüğü Nasıl Anlaşılır?
İnsan vücudu için zararlı maddeler ile karaciğerin fonksiyonları bozulduğunda bu işlevi yapamaz. İşte bu yüzden terleme, hızlı nabız artışı, titremeler, birdenbire acıma, yorgunluk, mide bulantısı, baş ağrısı, kekeleme ve baygınlık hissi, yüzde donuk ifade, soğuk vücut soğuk, nemli ve soluktur.
Bu durum çok tehlikelidir ve başlamıştır. Eğer bu işaretler görülmeye başlayıp da en çok 2 saate kadar müdahale edilmez ise kişinin ölümü gerçekleşebilir. Çünkü kan şekerinin düşmesi, beyne enerji gitmemesini tetikler. Bu şekilde de beyinde hasarlar oluşmaya başlar. Bu hasarlar da beyin kanamasına kadar gider.
Bu durum ile karşılaşırsa hemen bilinç testi yapılır. Eğer bilinci açıksa ağızdan şekerli içeceklerden ne varsa hemen verilir. Kusma yoksa kesme şeker, bal, reçel ve pekmez de verilebilir Hemen acil servis 112 aranmalıdır.
Kan Şekeri Neden Yükselir?
Glisemik İndeks’e göre kalitesiz karbonhidratların fazlaca alımı ile kan şekeri yükselmeye başlar. Karaciğer zaten kendi deposunu doldurmuşsa insülin hormonu devreye girer.
Pankreas tarafından salgılanan insülin hormonu aslında ne yapar biliyor musunuz?
İnsülin hormonu, kas doku hücrelerinin şekeri kabul etmesini sağlar. Kaslar gelen glikozu kendi enerji kaynaklarında kullanır. Kas hücreleri de tamam artık bu kadar glikoz yeter derse, o zaman insülin fazlalığı yağ dokusunda depolanmasını sağlar.
İnsülin hormonu eğer devamlı olarak yüksek ise, enerji olarak yağ yakmayı bekleyemezsiniz. Peki ya alınan yağlar ne olacak? Tabi ki göbek, basen, kalça ve bacak gibi bölgelerde yağ dokusu olarak depolanır.
Kan Şekerinin Yükseldiği Nasıl Anlaşılır?
Yükseldiğinde sindirim şikayetleri başlar. Zaten kilo alma ve yağlanma ile kısa sürelerde belli etmeye başlar. Ancak kötüsü karaciğer ve pankreas bozukluğudur. Bu sebepten Glisemik İndeks’i iyi kontrol etmeli ve diyabet hastalığına yakalanmamak için sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen göstermeniz gereklidir.
